Kanał Mazurski – droga do Bałtyku
Kanał Mazurski to budowla wokół której wyrosło wiele legend. Powstał w celu połączenia Wielkich Jezior Mazurskich i Morza Bałtyckiego. Kanał Mazurski rozpoczyna się w Polsce, a jego koniec sięga terenów Federacji Rosyjskiej. Głównym celem połączenia jezior z Bałtykiem było umożliwienie transportu produktów rolnych, drewna, żwiru i innych materiałów budowlanych do Królewca. W drugą stronę miał być transportowany węgiel. Jego łączna długość od wsi Mamerki nad jeziorem Mamry do rzeki Łyny na terenie obwodu Kaliningradzkiego wynosi 51,5 km ( 22 km w Polsce). Kanał Mazurski nigdy nie został ukończony w całości, dziś stanowi ciekawostkę hydrotechniczną i historyczną, która niestety popada w ruinę. W związku ze sporą różnicą wysokości pomiędzy jeziorem Mamry (116 m) , a rzeką Łyną (5,06) zastosowano budowę śluz. Śluzy budowane są po to by tę różnicę poziomów zniwelować. Dzięki nim przeprowadza się jednostki pływające z jednego poziomu wody na drugi. Statek lub jacht wpływa do komory przez jedne wrota (przegrodę), a druga jest w tym czasie zamknięta. Po wpłynięciu zamyka się otwartą przegrodę i zależnie od tego w którą stronę jednostka płynie woda jest napuszczana lub wypuszczana. Kiedy poziom wody w komorze i kanale do którego jednostka będzie wpływała są równe, otwiera się wrota i statek może wypłynąć. Jeszcze w XIX wieku nie budowano śluz o dużym spadzie, maksymalnie wynosiły do 4 metrów, dlatego przy większych różnicach poziomów budowano kilka śluz jedna po drugiej. W raz z rozwojem techniki, zwłaszcza budowli z żelbetu można było zwiększyć spad. Pierwsza na świecie śluza komorowa powstała w Chinach w X wieku.
Kanał Mazurski posiada 10 śluz, 5 po stronie polskiej (Leśniewo I, Leśniewo II, Piaski, Bajory, Długopole). Jedyną ukończoną w 100 % jest śluza Piaski. Słynna śluza Leśniewo ukończona jest w 60%. Rosyjskie śluzy były ukończone, ale niestety zdewastowane, rozmontowane, okradzione z metalowych elementów. Są to: Ozierki, Marinowka, Kostromino, Drużba I i Drużba II.
Pierwsze myśli o połączeniu Wielkich Jezior Mazurskich powstawały już w czasach krzyżackich, w XIV wieku. Plan był taki, żeby stworzyć drogę wodną do Malborka. Trwające wojny jednak powstrzymały jakiekolwiek budowy. Jeżeli chodzi o połączenie jezior z Bałtykiem początkowo chciano wykorzystać rzekę Węgorapę, ale napotkano na liczne problemy. W połowie XIX wieku powstał plan łączący Mamry z Łyną, dalej przez Pregołę aż po Bałtyk. Kanał miał wykorzystywać pochylnie, jednak zrezygnowano z nich na rzecz śluz. Projekt zatwierdzono w 1908 roku i przeznaczono na niego 14,7 miliona marek. W projekcie przystosowano go dla barek. Prace nad budową przerywały konflikty zbrojne, by w 1942 roku zakończyć je już na zawsze. W 1945 roku Kanał Mazurski podzieliła granica z Obwodem Kaliningradzkim i od tamtej pory niszczeje.
Źródło: Kanał Mazurski Studium Możliwości Rozwoju Turystyki, Olsztyn 2004
